Η Εκκλησία διαμέσου των αιώνων

Κεφάλαια β' και γ': Η Εκκλησία διαμέσου των αιώνων

Στο κεφάλαιο Α', ο Ιησούς παρουσιάστηκε στον Ιωάννη, ο οποίος βρίσκεται σε εξορία στην Πάτμο, και του ζήτησε να γράψει σε βιβλίο όσα πρόκειται να δει, και να στείλει αντίγραφα του βιβλίου σε επτά από τις Εκκλησίες της Μικράς Ασίας. Η πρώτη Εκκλησία είναι της Εφέσου.

β-1 Τω αγγέλω της εν Εφέσω εκκλησίας γράψον· τάδε λέγει ο κρατών τους επτά αστέρας εν τη δεξιά αυτού, ο περιπατών εν μέσω των επτά λυχνιών των χρυσών·

'Εφεση έχει κανείς για κάτι όταν είναι νέος σ'αυτό και έχει μεγάλη επιθυμία να ασχοληθεί μ'αυτό. Αυτό ίσχυε και για τους πρώτους Χριστιανούς, οι οποίοι ήταν επιφορτισμένοι με την ευθύνη να διαδώσουν τη νέα διδασκαλία μέχρι τα πέρατα του ρωμαϊκού κόσμου.

β-2 οίδα τα έργα σου και τον κόπον σου και την υπομονήν σου, και ότι ου δύνη βαστάσαι κακούς, και επείρασας τους λέγοντας εαυτούς αποστόλους είναι, και ούκ εισι, και εύρες αυτούς ψευδείς·

β-3 και υπομονήν έχεις, και εβάστασας διά το όνομά μου, και ου κεκοπίακας.

Τα μέλη της πρώτης Εκκλησίας συνήθιζαν να μοιράζονται τα υλικά αγαθά και να ελεημονούν τους φτωχούς. Ακόμα και όταν αυτό δεν ήταν κοινή πρακτική, η Εκκλησία είχε μικρή μόνο δύναμη και βρισκόταν συχνά υπό διωγμό. Δεν υπήρχε λοιπόν κίνητρο για έναν κακό και μοχθηρό άνθρωπο να εισέλθει στην κοινότητα των Χριστιανών, με άλλα λόγια η Εκκλησία "ουκ εδύνατο βαστάσαι κακούς".

Ο πρώτος αυτός ενθουσιασμός γρήγορα καταλάγιασε, ιδιαίτερα μάλιστα από τη στιγμή που ο Ιησούς δεν επέστρεψε στη Γη μέσα στον πρώτο μ.Χ. αιώνα, όπως πολλοί ανέμεναν.

β-4 αλλά έχω κατά σου, ότι την αγάπην σου την πρώτην αφήκας.

β-5 μνημόνευε ουν πόθεν πέπτωκας, και μετανόησον και τα πρώτα έργα ποίησον· ει δε μη, έρχομαί σοι ταχύ και κινήσω την λυχνίαν σου εκ του τόπου αυτής, εάν μη μετανοήσης.

Την εποχή εκείνη, το να είναι κανείς αρχηγός μιας χριστιανικής κοινότητας σήμαινε ότι έφερε σταυρό, καθώς υπήρχαν συνεχείς απειλές από τις δυνάμεις της παλαιάς τάξης.

β-6 αλλά τούτο έχεις, ότι μισείς τα έργα των Νικολαϊτών, α καγώ μισώ.

"Νικολαΐτες" είναι σύνθετη λέξη και σημαίνει εκείνους που επιθυμούν να έχουν εξουσία πάνω στο λαό. Τέτοιοι άνθρωποι ήταν λίγοι στην πρώτη Εκκλησία, για λόγους που εξηγήθηκαν παραπάνω. Οι Πρεσβύτεροι και Επίσκοποι ήταν αληθινά υπηρέτες του ποιμνίου τους, και, με ελάχιστες εξαιρέσεις, δεν επιθυμούσαν να ασκούν εξουσία πάνω στους ανθρώπους. Κάτι τέτοιο, άλλωστε, θα οδηγούσε σε διαιρέσεις και συγκρούσεις και η Εκκλησία, ακόμα νέα και εύθραυστη, δεν είχε την πολυτέλεια να ανεχθεί τέτοια φαινόμενα.

'Ετσι ολοκληρώνεται η περιγραφή της Εκκλησίας της Εφέσου.

β-7 Ο έχων ους ακουσάτω τι το Πνεύμα λέγει ταις εκκλησίαις. Τω νικώντι δώσω αυτώ φαγείν εκ του ξύλου της ζωής, ό εστιν εν τω παραδείσω του Θεού μου.

Η επόμενη περίοδος της Εκκλησιαστικής Ιστορίας χαρακτηρίσθηκε από μαζικούς διωγμούς εναντίον των Χριστιανών, σε αντίδραση προς την εξάπλωση της νέας θρησκείας.

β-8 Και τω αγγέλω της εν Σμύρνη εκκλησίας γράψον· τάδε λέγει ο πρώτος και ο έσχατος, ος εγένετο νεκρός και έζησεν·

"Σμύρνα" είναι το μύρο που χρησιμοποιείτο για να κάνει τη θυσία ευχάριστη στο Θεό ή τους θεούς. Η Εκκλησία κατά την περίοδο αυτή υπέφερε πολλά, και πολλές φορές αναγκάστηκε να στερηθεί τα υπάρχοντά της, τα κτίριά της, τα βιβλία της και το δικαίωμά της να λατρεύει το Θεό όπως ήθελε. Ο λόγος του διωγμού ήταν η αύξηση του μεγέθους της και της επιρροής της, που είχαν σαν αποτέλεσμα το παλαιό καθεστώς να αισθάνεται απειλούμενο. Κατά την περίοδο αυτή, δηλαδή κατά τον τρίτο κατά βάση μ.Χ. αιώνα, υπήρχαν ανάμεσα στους Χριστιανούς πολλοί άνθρωποι που επιθυμούσαν ισχύ και εξουσία. Αυτό οφείλετο στην προαναφερθείσα αύξηση της δύναμης και της επιρροής της Εκκλησίας, που είχε ως αποτέλεσμα οι ηγέτες της να απολάμβαναν πλέον πολλά προνόμια, σε αντίθεση με ό,τι συνέβαινε παλαιότερα. Τέτοιες θέσεις λοιπόν ήταν ιδιαίτερα ελκυστικές σε άτομα που επιθυμούσαν τέτοια προνόμια. Το αποτέλεσμα της κατάστασης αυτής ήταν η χαλάρωση των δεσμών μεταξύ των χριστιανικών κοινοτήτων, η ανάπτυξη αντιπαλότητας μεταξύ τους, η εμφάνιση αιρέσεων και η παρουσία θεολογικών διαφιλονικιών χωρίς ουσιώδες νόημα, με σκοτεινά κίνητρα στις περισσότερες περιπτώσεις.

β-9 οίδα σου τα έργα και την θλίψιν και την πτωχείαν· αλλά πλούσιος ει· και την βλασφημίαν εκ των λεγόντων Ιουδαίους είναι εαυτούς, και ουκ εισίν, αλλά συναγωγή του σατανά.

"Ιουδαίοι" στην περίπτωση αυτοί σημαίνει "Χριστιανοί", καθώς, σύμφωνα με τον Απόστολο Παύλο, οι τελευταίοι είναι εκείνοι που είναι "αληθινά περιτμημένοι".

Από την εποχή του Νέρωνα συνέβαιναν διωγμοί, όμως ο διωγμός του Διοκλητιανού ήταν χωρίς προηγούμενο. Ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 303. Ναοί καταστράφηκαν, βιβλία κάηκαν, η εκκλησιαστική περιουσία κατασχέθηκε και πλήθος Χριστιανών μαρτύρησαν. Το 304 έγινε με νόμο υποχρεωτικό να ακολουθεί κανείς την παλαιά πολυθεϊστική θρησκεία. Μετά την παραίτηση του Διοκλητιανού από το αυτοκρατορικό αξίωμα το 305, ο διωγμός συνεχίστηκε κυρίως στο ανατολικό τμήμα της Αυτοκρατορίας, όπου και οι Χριστιανοί ήταν πολυπληθέστεροι, αλλά με σταδιακά ελαττούμενη βαρύτητα. Τον Ιανουάριο του 313 ο Μέγας Κωνσταντίνος κήρυξε την ανεξιθρησκία και απέδωσε όλη την κατασχεθείσα εκκλησιαστική περιουσία πίσω στους Χριστιανούς.

β-10 μηδέν φοβού α μέλλεις παθείν. ιδού δη μέλλει βαλείν ο διάβολος εξ υμών εις φυλακήν ίνα πειρασθήτε, και έξετε θλίψιν ημέρας δέκα. γίνου πιστός άχρι θανάτου, και δώσω σοι τον στέφανον της ζωής.

Από το 303 ως το 313 πέρασαν δέκα έτη (αν και ο διωγμός τελείωσε πριν από την αρχή του έτους 313, χρησιμοποιώντας όμως τον αρχαίο τρόπο υπολογισμού του χρόνου, δέκα έτη μπορούν να μετρηθούν από το 303 ως το 312). Στο βιβλίο του Προφήτη Ιεζεκιήλ αναφέρεται ότι μια προφητική "ημέρα" αντιστοιχεί με ένα έτος, δηλαδή δέκα ημέρες συμβολίζουν δέκα έτη.

β-11 Ο έχων ους ακουσάτω τι το Πνεύμα λέγει ταις εκκλησίαις. Ο νικών ου μη αδικηθή εκ του θανάτου του δευτέρου.

Στη συνέχεια ο Χριστιανισμός αναγνωρίσθηκε και υιοθετήθηκε από την Αυτοκρατορία, μέχρι του σημείου να γίνει η επίσημη θρησκεία της.

β-12 Και τω αγγέλω της εν Περγάμω εκκλησίας γράψον· τάδε λέγει ο έχων την ρομφαίαν την δίστομον την οξείαν·

"Πέργαμος" σημαίνει πιθανώς "υπέρ το δέον γάμος Εκκλησίας και Κράτους", κάτι το οποίο χαρακτηρίζει την εποχή αυτή. Η Εκκλησία λοιπόν νυμφεύθηκε το Κράτος, κάτι που είχε ως αποτέλεσμα οι θρησκευτικοί ηγέτες να προσπαθούν να αποκτήσουν προσεταιριζόμενοι τους κοσμικούς ηγεμόνες. Κλασσικό παράδειγμα αποτελεί η διαμάχη Ορθοδοξίας και Αρειανισμού, η οποία επεκτάθηκε και σε πολιτικό επίπεδο.

Ιουστινιανός

β-13 οίδα τα έργα σου και πού κατοικείς· όπου ο θρόνος του σατανά· και κρατείς το όνομά μου, και ουκ ηρνήσω την πίστιν μου και εν ταις ημέραις αις Αντίπας ο μάρτυς μου ο πιστός, ος απεκτάνθη παρ'υμίν, όπου ο σατανάς κατοικεί.

Η Εκκλησία τώρα κατοικούσε στο θρόνο του σατανά, δηλαδή είχε πλέον νικήσει την παλαιά πολυθεϊστική θρησκεία, και ως εκ τούτου τώρα βασίλευε στη θέση της. "Αντίπας" σημαίνει πιθανότατα "αυτός που μάχεται τους πάντες" και αναφέρεται στους Χριστιανούς της περιόδου της "Σμύρνης", οι οποίοι είχαν πολεμήσει εναντίον ολόκληρης της παλαιάς τάξης πραγμάτων.

Οι "Νικολαΐτες", με τη σημασία που δόθηκε παραπάνω, ήταν πολυπληθείς κατά την εποχή της "Περγάμου". Γνωστές είναι οι διαμάχες μεταξύ επισκόπων και πρεσβυτέρων κατά τα πρώτα χρόνια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Το ζήτημα του Αρειανισμού ήταν η αφορμή για πολλές ασχήμιες, ενώ η προσπάθεια επικράτησης του ενός Πατριαρχείου απέναντι στο άλλο τελικά επρόκειτο να οδηγήσει στο Σχίσμα του 1054 μεταξύ Ορθοδοξίας και Καθολικισμού, το οποίο όμως ήταν στην ουσία παρόν για πολλούς αιώνες πριν από εκείνη τη χρονολογία.

β-14 αλλά έχω κατά σου ολίγα, ότι έχεις εκεί κρατούντας την διδαχήν Βαλαάμ, ος εδίδαξε τον Βαλάκ βαλείν σκάνδαλον ενώπιον των υιών Ισραήλ και φαγείν ειδωλόθυτα και πορνεύσαι.

β-15 ούτως έχεις και συ κρατούντας την διδαχήν των Νικολαϊτών ομοίως.

'Ωστε οι "Νικολαΐτες" είναι ένοχοι για ειδωλολατρία και πορνεία. Γιατί όμως; Ο Απόστολος Παύλος, σε μία από τις Επιστολές του, παραινεί τους πιστούς να μην ακολουθούν ηγέτες άλλους από το Λόγο του Θεού. Την εποχή του Παύλου τέτοιες διαιρέσεις ανάμεσα στους πιστούς ήταν σπάνιες. Καθώς όμως οι χριστιανικές κοινότητες μεγάλωσαν και απέκτησαν δύναμη, προέκυψαν και διαμάχες μεταξύ τους. Η Εκκλησία είναι η Νύμφη του Κυρίου, που σημαίνει ότι έχει το Λόγο του Θεού μέσα της. Αν όμως η Εκκλησία ξεχνά το Λόγο του Θεού και ακολουθεί άλλους ηγέτες, τότε διαπράττει μοιχεία. Γι'αυτό και οι "Νικολαΐτες" οδηγούν τους "υιούς Ισραήλ", δηλαδή τα μέλη της Εκκλησίας, στο να διαπράξουν πορνεία. Επιλέον, το να λατρεύει κανείς κάτι άλλο από τον αληθινό Θεό είναι ειδωλολατρία, οπότε το να ακολουθεί κανείς αρχηγούς άλλους από το Λόγο του Θεού είναι, τελικά, μια μορφή ειδωλολατρίας.

β-16 μετανόησον ουν· ει δε μη, έρχομαί σοι ταχύ και πολεμήσω μετ'αυτών εν τη ρομφαία του στόματός μου.

Αυτή ήταν λοιπόν η κατάσταση στην Εκκλησία κατά τους αιώνες μετά το Μεγάλο Κωνσταντίνο.

β-17 Ο έχων ους ακουσάτω τι το πνεύμα λέγει ταις εκκλησίαις. Τω νικώντι δώσω αυτώ του μάννα του κεκρυμμένου, και δώσω αυτώ ψήφον λευκήν, και επί την ψήφον όνομα καινόν γεγραμμένον, ό ουδείς οίδεν ει μη ο λαμβάνων.

Λόγω των συνθηκών και των ηγεμονικών βλέψεων της Ρώμης, η Εκκλησία στη Δύση αποχωρίστηκε σιγά σιγά από την αδελφή της στην Ανατολή.

β-18 Και τω αγγέλω της εν Θυατείροις εκκλησίας γράψον· τάδε λέγει ο υιός του Θεού, ο έχων τους οφθαλμούς αυτού ως φλόγα πυρός, και οι πόδες αυτού όμοιοι χαλκολιβάνω·

Αντίθετα με τη σχετική σταθερότητα που επικρατούσε στην Ανατολή, η Δύση βρισκόταν σε χάος μετά την εισβολή και εγκατάσταση "βαρβαρικών" φυλών κατά τον 5ο κυρίως αιώνα μ.Χ. Η Καθολική Εκκλησία ανέλαβε το σπουδαίο έργο να κρατήσει ζωντανή τη θρησκεία και το ρωμαϊκό πολιτισμό στη Δύση, κυρίως μέσω των μοναστηριών της, και διέδωσε το Λόγο του Θεού στη Βρετανία, στη Σκανδιναβία, στις περιοχές της Βαλτικής, στην Πολωνία, στη Βοημία και Μοραβία, στην Ουγγαρία κλπ.

β-19 οίδά σου τα έργα και την αγάπην και την πίστιν και την διακονίαν και την υπομονήν σου, και τα έργα σου τα έσχατα πλείονα των πρώτων.

"Θυάτειρα" πιθανώς σημαίνει "θυσία στην αυτοκράτειρα", εννοώντας τη Ρώμη, η Εκκλησία της οποίας υπέπεσε στο αμάρτημα των "Νικολαϊτών" και ζήτησε να λατρεύεται η ίδια αντί για το Λόγο του Θεού. Είχε υπάρξει Εκκλησία του Χριστού, τώρα όμως ήταν η Εκκλησία της Ρώμης: δεν ήταν πια του Χριστού, είχε δηλαδή διαπράξει μοιχεία έναντι του "ανδρός" της. Το να ακολουθεί κανείς τον Πάπα της Ρώμης αντί για το Χριστό, όπως επιθυμούσε η Εκκλησία αυτή, είναι μια προφανής μορφή πνευματικής πορνείας και ειδωλολατρίας. Στον επόμενο στίχο η Εκκλησία της Ρώμης ονομάζεται "Ιεζάβελ". Πολλούς αιώνες αργότερα, η "Ιεζάβελ" επρόκειτο να τιμωρηθεί, οπότε τα αποτελέσματα της μοιχείας της επρόκειτο να εξαφανισθούν από προσώπου Γης. Ακόμα και σήμερα, η "τιμωρία" της δεν έχει ολοκληρωθεί. "Θυάτειρα" είναι πιθανό να σημαίνει και "η θυσία των Λατίνων", οπότε στην περίπτωση αυτή αναφέρεται στο πλούσιο έργο της Δυτικής ή Λατινικής Εκκλησίας κατά τους αιώνες μετά την πτώση του Δυτικού Ρωμαϊκού Κράτους, ή ίσως και πάλι στο γεγονός ότι η Ρώμη παρουσιαζόταν στους κατοίκους της "Λατινικής" Ευρώπης ως αυτοκράτειρα και, όπως οι αυτοκράτορες των αρχαίων θεοκρατικών καθεστώτων, ως θεότητα προς την οποία έπρεπε να γίνονται "θυσίες".

β-20 αλλά έχω κατά σου ολίγα, ότι αφείς την γυναίκά σου Ιεζάβελ, ή λέγει εαυτήν προφήτιν, και διδάσκει και πλανά τους εμούς δούλους πορνεύσαι και φαγείν ειδωλόθυτα.

β-21 και έδωκα αυτή χρόνον ίνα μετανοήση, και ου θέλει μετανοήσαι εκ της πορνείας αυτής.

β-22 ιδού βάλλω αυτήν εις κλίνην και τους μοιχεύοντας μετ'αυτής εις θλίψιν μεγάλην, εάν μη μετανοήσωσιν εκ των έργων αυτής,

β-23 και τα τέκνα αυτής αποκτενώ εν θανάτω, και γνώσονται πάσαι αι εκκλησίαι ότι εγώ ειμι ο ερευνών νεφρούς και καρδίας, και δώσω υμίν εκάστω κατά τα έργα υμών.

Η Ιεζάβελ λοιπόν βρίσκεται στα Θυάτειρα, που ερμηνευόμενο σημαίνει ότι η Εκκλησία της Ρώμης αποτελεί τμήμα της όλης Δυτικής Εκκλησίας. Με τον καιρό, η Εκκλησία της Ρώμης επρόκειτο να κυριαρχήσει σε όλη τη Δυτική Εκκλησία και να την αποκόψει τελείως από την αδελφή της στην Ανατολή, στην προσπάθειά της να βασιλεύσει στον κόσμο.

Κατά τους αιώνες αυτούς, όμως, οι Δυτικοί Χριστιανοί πραγματοποιούσαν σπουδαίο έργο μέσα στη βυθισμένη στο σκότος Ευρώπη, και μόνο λίγοι ήταν εκείνοι που εργάζονταν αποκλειστικά για την εδραίωση της Παπικής κυριαρχίας.

β-24 υμίν δε λέγω τοις λοιποίς τοις εν Θυατείροις, όσοι ουκ έχουσι την διδαχήν ταύτην, οίτινες ουκ έγνωσαν τα βαθέα του σατανά, ως λέγουσιν· ου βάλλω εφ'υμάς άλλο βάρος·

Το έργο αυτό επρόκειτο να αποδειχθεί κεφαλαιώδους σημασίας για την αφύπνιση της Ευρώπης μετά το Μεσαίωνα.

β-26 Και ο νικών και ο τηρών άχρι τέλους τα έργα μου, δώσω αυτώ εξουσίαν επί των εθνών,

β-27 και ποιμανεί αυτούς εν ράβδω σιδηρά, ως τα σκεύη τα κεραμικά συντριβήσεται, ως καγώ είληφα παρά του πατρός μου.

β-29 Ο έχων ους ακουσάτω τι το Πνεύμα λέγει ταις εκκλησίαις.

Με το πέρασμα των αιώνων, η Καθολική Εκκλησία μεταλλάχθηκε προς μια αληθινή θεοκρατία, κατά την οποία ο Πάπας ήταν ο υπέρτατος ηγεμόνας, ο εκπρόσωπος του Θεού στη Γη, του οποίου η αυθεντία και εξουσία δεν επιτρεπόταν να αμφισβητηθεί.

Πάπας Ιννοκέντιος ο Γ'

(1198-1216)

Δεν υπήρχαν πλέον άλλοι ειδωλολάτρες στην Ευρώπη, έτσι το ιεραποστολικό πνεύμα των προηγούμενων αιώνων έσβησε. Πρόκειται για την εποχή της Ιεράς Εξέτασης, των συγχωροχαρτιών και μιας Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας διεφθαρμένης, αντίθετης προς κάθε αλλαγή και πρόοδο. Μαζικοί διωγμοί διαφωνούντων ελάμβαναν χώρα σε όλη την Ευρώπη, με αποτέλεσμα αμέτρητοι άνθρωποι να μαρτυρήσουν λόγω την αγνής πίστης τους. Το ζωοποιό Πνεύμα του Κυρίου ήταν απόν από αυτή την Εκκλησία.

γ-1 Και τω αγγέλω της εν Σάρδεσιν εκκλησίας γράψον· τάδε λέγει ο έχων τα επτά πνεύματα του Θεού και τους επτά αστέρας· οίδά σου τα έργα, ότι όνομα έχεις ότι ζης, και νεκρός εί.

Οι Σάρδεις ήταν στην αρχαιότητα φημισμένες για τον πλούτο τους. Από τις Σάρδεις άλλωστε ήταν και ο Κροίσος. Η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία συγκέντρωσε τεράστια πλούτη κατά τους πρώτους αιώνες της δεύτερης χιλιετίας μ.Χ., που αυξήθηκαν ακόμα περισσότερο από τον κατοπινό αποικισμό άλλων ηπείρων από Καθολικές χώρες. Η Εκκλησία αυτή δεν ενδιαφερόταν πλέον να διαδώσει το Λόγο του Θεού, παρά μόνο στους ντόπιους κατοίκους των νέων αποικιών, τα εγκλήματα που διαπράχθησαν κατά των οποίων είναι περισσότερο γνωστά από τον ευαγγελισμό τους από τους εξερευνητές-κατακτητές.

γ-2 γίνου γρηγορών, και στήρισον τα λοιπά α έμελλον αποθνήσκειν· ου γαρ εύρηκά σου τα έργα πεπληρωμένα ενώπιον του Θεού μου.

γ-3 μνημόνευε ουν πώς είληφας και ήκουσας, και τήρει και μετανόησον, εάν ουν μη γρηγορήσης, ήξω επί σε ως κλέπτης, και ου μη γνώση ποίαν ώραν ήξω επί σε.

Πρέπει όμως να τονισθεί ότι οι παραπάνω κρίσεις του Κυρίου προς την Εκκλησία των "Σάρδεων" αφορούν κυρίως τους εκκλησιαστικούς ηγέτες, και όχι τον απλό λαό. Πολλοί ήταν εκείνοι που αντιτάσσονταν στο μοχθηρό εκκλησιαστικό κατεστημένο, οι φωνές τους όμως για μεγάλο διάστημα επρόκειτο να αποσιωπηθούν.

γ-4 αλλά έχεις ολίγα ονόματα και εν Σάρδεσιν, α ουκ εμόλυναν τα ιμάτια αυτών, και περιπατήσουσι μετ'εμού εν λευκοίς, ότι άξιοί εισιν.

γ-5 Ο νικών ούτως περιβαλείται εν ιματίοις λευκοίς, και ου μη εξαλείψω το όνομα αυτού εκ της βίβλου της ζωής, και ομολογήσω το όνομα αυτού ενώπιον του πατρός μου και ενώπιον των αγγέλων αυτού.

γ-6 Ο έχων ους ακουσάτω τι το Πνεύμα λέγει ταις εκκλησίαις.

Ο ανθρώπινος νους τελικά ξύπνησε από το λήθαργο του Μεσαίωνα. Η Αναγέννηση των γραμμάτων, των τεχνών και του πνεύματος αναζήτησε ένα νέο τρόπο κατανόησης του Θείου Λόγου, που στην κεντρική και δυτική Ευρώπη εκδηλώθηκε με την Προτεσταντική Μεταρρύθμιση.

Λούθηρος

γ-7 Και τω αγγέλω της εν Φιλαδελφεία εκκλησίας γράψον· τάδε λέγει ο άγιος, ο αληθινός, ο έχων την κλείν του Δαυΐδ, ο ανοίγων και ουδείς κλείσει, και κλείων και ουδείς ανοίξει·

"Φιλαδέλφεια" είναι η αγάπη προς τους αδελφούς, και είναι γεγονός ότι η Προτεσταντική Μεταρρύθμιση ξύπνησε το πνεύμα της αδελφοσύνης ανάμεσα στα μέλη της. Η Βίβλος έπαψε να είναι γραμμένη μόνο στη νεκρή λατινική γλώσσα και διαδόθηκε στις μάζες. Το πνεύμα της εποχής αφαίρεσε από την Εκκλησία τα περισσότερα από τα εγκόσμια προνόμιά της. Το αποτέλεσμα ήταν ότι η Εκκλησία έγινε πιο αληθινή σε σχέση με τους προηγούμενους αιώνες, ακόμα και στις Καθολικές χώρες.

γ-8 οίδά σου τα έργα·―ιδού δέδωκα ενώπιόν σου θύραν ανεωγμένην, ην ουδείς δύναται κλείσαι αυτήν·―ότι μικράν έχεις δύναμιν, και ετήρησάς μου τον λόγον και ουκ ηρνήσω το όνομά μου.

Οι υποκριτές κληρικοί ελαττώθηκαν, ενώ οι άνθρωποι έπαψαν να βλέπουν μόνο τη Ρώμη ως πνευματικό οδηγό και στράφηκαν στην προσωπική μελέτη των Γραφών. Με άλλα λόγια, οι ψεύτικοι Χριστιανοί των προηγούμενων αιώνων εξελίχθηκαν σε Χριστιανούς που αναζητούσαν την Αλήθεια με ειλικρίνεια.

γ-9 ιδού δίδωμι εκ της συναγωγής του σατανά των λεγόντων εαυτούς Ιουδαίους είναι, και ουκ εισίν, αλλά ψεύδονται· ιδού ποιήσω αυτούς ίνα ήξουσι και προσκυνήσουσιν ενώπιον των ποδών σου, και γνώσιν ότι εγώ ηγάπησά σε.

Αυτός ο νέος χριστιανικός ζήλος διήρκεσε για μερικούς αιώνες και μετά υποχώρησε, κυρίως λόγω των επιστημονικών ανακαλύψεων, της τεχνολογικής προόδου και της μεγάλης αύξησης του πλούτου ("πειρασμός") που χαρακτηρίζει τους τελευταίους αιώνες.

γ-10 ότι ετήρησας τον λόγον της υπομονής μου, καγώ σε τηρήσω εκ της ώρας του πειρασμού της μελλούσης έρχεσθαι επί της οικουμένης όλης, πειράσαι τους κατοικούντας επί της γης.

Η εποχή της "Φιλαδέλφειας" ήταν η πιο ζωντανή περίοδος της Εκκλησίας.

γ-11 έρχομαι ταχύ· κράτει ό έχεις, ίνα μηδείς λάβη τον στέφανόν σου.

γ-12 Ο νικών, ποιήσω αυτόν στύλον εν τω ναώ του Θεού μου, και ου μη εξέλθη έτι, και γράψω επ'αυτόν το όνομα του Θεού μου και το όνομα της πόλεως του Θεού μου, της καινής Ιερουσαλήμ, ή καταβαίνει εκ του ουρανού από του Θεού μου, και το όνομά μου το καινόν.

γ-13 Ο έχων ους ακουσάτω τί το Πνεύμα λέγει ταις εκκλησίαις.

3:14 And unto the angel of the church of the Laodiceans write; These things saith the Amen, the faithful and true witness, the beginning of the creation of God;

"Laodicea" (Laodiceia) means "the judgment of the people" or "the judgment by the people". If the first one is correct, it could mean that there is to be some kind of "judgment" during or immediately after the "reign" of this Church. Anyhow, this Church is characterized by spiritual indifference. Not rejection of religion, like in the French or Russian Revolutions, which at least shows that one is spiritually awake, but indifference, which shows spiritual staleness.

3:15 I know thy works, that thou art neither cold nor hot: I would thou wert cold or hot.

3:16 So then because thou art lukewarm, and neither cold nor hot, I will spue thee out of my mouth.

In this day, we have become dependent on material things, and have forgotten about the world of the mind and spirit. We do not strive to fill ourselves with spiritual virtues, but to fill our houses with material possessions instead.

3:17 Because thou sayest, I am rich, and increased with goods, and have need of nothing; and knowest not that thou art wretched, and miserable, and poor, and blind, and naked:

The way out of this error is not through the deprivation of material goods, but through the accumulation of spiritual knowledge. These are dangerous times we are living in, and only through the cultivation of the mind and spirit can we make good use of our age's material prosperity.

3:18 I counsel thee to buy of me gold tried in the fire, that thou mayest be rich; and white raiment, that thou mayest be clothed, and that the shame of thy nakedness do not appear; and anoint thine eyes with eyesalve, that thou mayest see.

Our thirst for material goods has led, in this era, to the greatest catastrophes humankind has ever known, including the destruction of the environment. I believe that, having learned much from these catastrophes, we are slowly beginning to emerge out of this spiritual hibernation.

3:20 Behold, I stand at the door, and knock: if any man hear my voice, and open the door, I will come in to him, and will sup with him, and he with me.

3:21 To him that overcometh will I grant to sit with me in my throne, even as I also overcame, and am set down with my Father in his throne.

This analysis may seem arbitrary to some, but I can't help but observe that there are striking similarities between the Seven Churches and the outline of actual Church History. Jesus asks us to hear with our spiritual, and not literal, ears, meaning that He wants us to understand a hidden meaning behind these messages to the Seven Churches. Throughout the Apocalypse, a group of seven things denotes a chronological sequence of events or situations with a common theme. Seven also denotes totality. Thus, the Seven Churches must symbolize the course of the Church throughout history.